Arolygon Cymunedol o dan Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth)(Cymru) 2013

Arolwg o Drefniadau Etholiadol (adran 31) 

Bwriedir cynnal arolwg o drefniadau etholiadol yr holl gymunedau o fewn Gwynedd gan edrych ar y materion a nodir uchod. Credir fod angen edrych yn arbennig ar sefyllfa wardiau o fewn cymunedau er mwyn ystyried, fel sy’n rhaid o dan y Ddeddf,  os yw nifer neu ddosbarthiad yr etholwyr ar gyfer y gymuned yn golygu bod un etholiad o gynghorwyr cymuned yn anymarferol neu’n anghyfleus, a ph’un a yw’n ddymunol i unrhyw ardal o’r gymuned gael ei chynrychioli ar wahân ar y cyngor cymuned. Hynny yw, ystyried a yw’n fuddiol i gymuned gael ei rhannu’n wardiau.

Arolwg Ffiniau (adran 25) 

Fel rhan o’r dyletswydd i fonitro ein cymunedau gofynnwyd i gynghorau cymuned yn ddiweddar os oedd unrhyw faterion yr hoffent eu dwyn i’n sylw mewn perthynas â’r ffiniau presennol. Daethpwyd â materion penodol i’n sylw, a’r bwriad yw cynnal adolygiadau o ffiniau’r cymunedau sy’n berthnasol i’r materion hyn, sef :

• Llanllechid  -  ar hyn o bryd mae ffin y gymuned yn rhannu stad tai Llwyn Bedw gan olygu bod rhai tai  yng nghymuned Bethesda
  
  

• Y Felinheli – ar hyn o bryd mae nifer o eiddo sydd ar hyd Ffordd Heulyn ac o fewn pentref y Felinheli yng nghymuned Pentir yn hytrach na chymuned Y Felinheli

• Llanelltyd a Ganllwyd  - y byddai’n gwneud synnwyr i uno’r ddau gyngor gan greu un cyngor yn Nyffryn y Mawddach

• Llanegryn  - mae unigolyn preifat wedi cyflwyno cais i addasu ffin cymuned Llanegryn fel bod holl dir Fferm Rhydygarnedd yn dod o fewn y gymuned honno gan fod rhan wedi ei symud i gymuned Tywyn yn 1987

Wrth gynnal yr arolygon hyn, ystyrir pob ardal yn ôl ei rhinweddau ei hun, gan roi sylw i'w phoblogaeth, daearyddiaeth a phatrwm y cymunedau.

Mae’r broses statudol y mae’n rhaid i brif gyngor ei dilyn wrth gynnal arolwg cymunedol yr un fath, i raddau helaeth, ar gyfer arolygon ffiniau adran 25 ac arolygon etholiadol adran 31. Dim ond o ran y canlyniad yr arolwg, a’i weithredu, y mae’n wahanol. Gan y Cyngor mae’r grym i wneud gorchymyn i weithredu newidiadau i drefniadau etholiadol cymunedau ond bydd yn cyflwyno argymhellion i’r Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru, fel yr awdurdod gweithredu,  i wneud unrhyw  newid i ffiniau cymunedau. 

Mae’r Ddeddf yn gosod pedwar cam hanfodol i’r broses:

• Cyhoeddusrwydd cychwynnol
• Ymchwiliad ac ymgynghoriad cychwynnol - diben y cam hwn yw galluogi prif gyngor i gasglu’r wybodaeth y bydd arno ei hangen wrth ystyried a pharatoi unrhyw gynigion ar gyfer newid)
• Cynigion drafft (ac ymgynghoriad ar y cynigion hynny); ac
• Argymhellion terfynol

Wrth ymgynghori byddwn yn cynnwys yr ymgyngoreion gorfodol a nodir yn y ddeddf ond hefyd unrhyw fudd-ddeiliad perthnasol, gan gynnwys: 

• Etholwyr llywodraeth leol
• Cynghorau Cymuned
• Cynghorwyr Sir
• Aelodau o’r Senedd
• Aelodau Seneddol
• Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru

Gosodir yr amserlen isod:

Gellir cael gwybodaeth am y cymunedau yn cynnwys wardiau, nifer cynghorwyr ac etholwyr yma: 

• Manylion cymunedau

• Map yn dangos  ffiniau cymunedau a wardiau:

Mae’r dogfennau hefyd ar gael i’w harchwilio yn y Swyddfa Etholiadol, Cyngor Gwynedd, Stryd y Jêl, Caernarfon, LL55 1SH. Gallwch gysylltu â ni drwy’r dulliau isod i drefnu i’w gweld neu os oes gennych unrhyw ymholiad arall.